Żylaki sromu, pochwy i macicy a ciąża

Choć żylaki w ciąży kojarzą się nam przede wszystkim ze zmianami widocznymi na nogach ciężarnych, kończyny dolne wcale nie są jedynymi miejscami, które ulegają zmianom chorobowym. Poważnym problemem ciężarnych są także żylaki miejsc intymnych. Nie są one aż tak dużym wyzwaniem estetycznym, żylaki sromu ciąży, żylaki pochwy, macicy i warg sromowych przeważnie powodują jednak dolegliwości bólowe, a w skrajnych przypadkach mogą okazać się nawet przeciwwskazaniem do porodu naturalnego. Co jeszcze warto o nich wiedzieć?

Żylaki warg sromowych w ciąży to bardzo częsta dolegliwość. Są to poszerzone i wydłużone naczynia żylne. Wynikają one z przystosowania się kobiecego organizmu do noszenia płodu i późniejszego porodu. Dlatego też żylaki w ciąży na wargach sromowych wynikają z wyjątkowo silnego ukrwienia tych miejsc. W artykule opowiemy szerzej skąd się biorą oraz czy są niebezpieczne dla naszego zdrowia!

Nawigacja:

• Żylaki okolic intymnych – charakterystyka
• Niewydolność żylna miednicy – czy jest przyczyną żylaków pochwy?
• Jakie zagrożenia niosą za sobą żylaki macicy?
• Żylaki sromu – jak wyglądają?
• Czy żylaki warg sromowych w ciąży są niebezpieczne?
• Leczenie żylaków w trakcie i po ciąży

Żylaki okolic intymnych – charakterystyka

Choroba żylna pojawia się i ujawnia w ciąży z przynajmniej kilku powodów. W pierwszym trymestrze przesądzają o niej przede wszystkim zmiany hormonalne, w kolejnych tygodniach zaś sytuację dodatkowo komplikuje to, że ilość krwi, która krąży w łożysku naczyniowym jest coraz większa. Ostatni trymestr ciąży to z kolei czas, w którym na żyłę główną dodatkowo uciska coraz bardziej powiększona macica – problemy z prawidłowym dopływem krwi coraz bardziej dają się więc we znaki.

Spadek napięcia ścianek naczyń i zwiększenie objętości krwi wynika także ze zwiększonego stężenia hormonów płciowych w czasie ciąży. Żylaki sromu w ciąży, ale także żylaki na macicy i żylaki w pochwie powodowane są także uciskiem, jaki wywiera na nie rosnący płód. Powiększona macica może tamować odpływ krwi z dolnych części ciała do serca. To z kolei zwiększa już zaistniały zastój w żyłach. Żylaki w ciąży mogą mieć także inne przyczyny. Należy do nich min niewydolność żylna miednicy, zespół policystycznych jajników czy endomerioza.

Przedsionek pochwy to obszar anatomiczny — położony między błoną dziewiczą a linią Harta, ograniczony od przodu przez wędzidełko łechtaczki, natomiast od tyłu przez spoidełko tylne warg sromowych większych. W odróżnieniu od błony śluzowej pochwy, pochodzącej z przewodów Müllera, lub okalających go warg sromowych pochodzących ze wzgórka płciowego, przedsionek pochwy rozwija się z zatoki moczowo-płciowej, przez co pokrywająca go błona śluzowa jest bardziej zbliżona budową do błony śluzowej cewki moczowej i pęcherza moczowego niż do błony śluzowej pochwy czy warg sromowych.

Nie bez znaczenia są tutaj tak prozaiczne czynniki, jak mała aktywność kobiet w ciąży, nadwaga, zbyt wysokie temperatury, liczne ciąże, które szybko po sobie następują, czy gorące kąpiele. Dość powszechną przyczyną żylaków w ciąży są zaparcia. Żylaki mogą pojawić się także na macicy. Do ich objawów należy ból w podbrzuszu, najczęściej nasilający się w pozycji stającej lub siedzącej ze skrzyżowanymi nogami. Żylaki macicy objawy mogą przejawiać się także w niewielkich krwawieniach.

Niewydolność żylna miednicy – czy jest przyczyną żylaków pochwy?

Niewydolność żylna miednicy to choroba, która dotyczy głównie ciężarnych. Pojawia się przy tym przede wszystkim u kobiet, które mają na swoim koncie więcej niż jeden poród. Jest spowodowana zazwyczaj przez nacisk macicy na żyły biodrowe, co sprawia, że zmniejszony zostanie odpływ krwi. Jeśli pojawia się u kobiet, które nie były w ciąży, zwykle wiąże się ją z zaburzeniami hormonalnymi oraz z zespołem policystycznych jajników.

Sygnałem, który świadczy o tym, że konieczne jest udanie się do lekarza, są zazwyczaj tępe dolegliwości bólowe. Najczęściej odczuwa się je w podbrzuszu, choć dają o sobie znać także w okolicy krzyża lub krocza. Dolegliwości nasilają się nie tylko podczas menstruacji, ale i stosunków płciowych (niekiedy są tak silne, że uniemożliwiają ich odbywanie). Niektóre pacjentki skarżą się także na parcie na pęcherz moczowy i uczucie niepokoju.

Właściwe leczenie niewydolności żylnej miednicy ma miejsce dopiero po zakończeniu ciąży i okresu karmienia. Najskuteczniejszym jego sposobem jest przy tym embolizacja. To zabieg, w czasie którego na skórze wykonuje się niewielkie nacięcie, a do żyły udowej wprowadza się port naczyniowy. Zmieniona chorobowo żyła wchodzi w kontakt z cewnikiem, a dzięki użyciu specjalnego drutu nieprawidłowe naczynie zostaje zamknięte. Nieleczone żylaki miednicy mogą prowadzić do zakrzepicy stanowiącej zagrożenie nie tylko dla kobiecego zdrowia, ale i życia.

Bez względu na to, czy niewydolność żylna miednicy została zdiagnozowana już po zajściu w ciążę, czy też przed okresem, w którym planuje się wydanie na świat dziecka. W interesie kobiety leży jej leczenie. To właśnie to schorzenie jest główną przyczyną żylaków macicy, pochwy i warg sromowych, ono też odpowiada za towarzyszące im dolegliwości bólowe. Mówiąc o przyczynach żylaków miejsc intymnych należy więc pamiętać, że to niewydolność żylna miednicy jest tą, którą można uznać za najbardziej istotną.

Jakie zagrożenia niosą za sobą żylaki macicy?

Najczęściej dają o sobie znać poprzez bóle w podbrzuszu. Jeśli zdążyły już objąć cały obszar miednicy małej i odbyt, dodatkowym objawem mogą być w ich przypadku niezbyt duże krwawienia. Zazwyczaj pojawiają się razem z żylakami odbytu. Niezwykle rzadko ich rozwój jest bezobjawowy.

Za żylaki macicy odpowiada przede wszystkim niewydolność żylna miednicy, za nią zaś nadwaga i siedzący tryb życia. Mogą być one jednak również konsekwencją zaparć zwłaszcza, jeśli pojawiają się one cyklicznie, pacjentka zaś nie zdecydowała się na ich leczenie. W grę wchodzą także uwarunkowania genetyczne. Żylaki macicy w ciąży to jednak przede wszystkim konsekwencja zmian hormonalnych, zwłaszcza dotyczących estrogenów. To właśnie one sprawiają, że żyły znajdujące się w obrębie miednicy zaczynają się rozszerzać. Zwiększa się przepływ krwi, a same naczynia krwionośne ulegają systematycznemu osłabieniu. Dodatkowo macica staje się coraz większa, negatywne zmiany nasilają się więc.

Żylaki macicy muszą być monitorowane przez cały czas trwania ciąży. Zależność między żylaki macicy a cesarka pojawia się rzadko. Należy jednak brać ją pod uwagę, jeśli są one umieszczone w newralgicznych miejscach. Właściwie leczenie ma miejsce po zakończeniu karmienia piersią. Jeśli nie ustąpią samoczynnie, a do tego będą zaniedbywane, mogą utrudnić zajście w kolejną ciążę.

Żylaki sromu – jak wyglądają?

Żylaki pochwy najczęściej są konsekwencją niewydolności żylnej miednicy. Ich powstawaniu sprzyja też ucisk na naczynia krwionośne będący rezultatem endometriozy i zespołu policystycznych jajników. Ich tworzenie się i rozwój nie muszą być ściśle związane z ciążą. Problem ten w szczególny sposób dotyczy jednak kobiet oczekujących przyjścia na świat dziecka. Winę za to ponosi estrogen, który zwiększa ilość krwi, a także progesteron, który sprawia, że spada napięcie błony mięśniowej naczyń krwionośnych.

Pytanie żylaki pochwy jak wyglądają objawy, zwykle nie pozostaje bez odpowiedzi. Nie zawsze są one widoczne gołym okiem, objawem mogą być powiększone naczynia krwionośne. Najczęściej pacjentki skarżą się, że żylaki sromu w ciąży wywołują zarówno bóle, jak i ciężkość brzucha, dokuczliwe swędzenie okolic intymnych, pieczenie i zaczerwienienie warg sromowych. Niekiedy również niewielkie krwawienie. Jeśli żylaki na wargach sromowych w ciąży znajdują się w zaawansowanym stadium swojego rozwoju, nawet wykonywanie codziennych czynności może okazać się problematyczne. Ból powoduje przy tym zarówno pozycja stojąca, jak i siedzenie.

Żylaki w ciąży na wargach sromowych są zwykle leczone jedynie miejscowo. Lekarz koncentruje się zatem na tym, aby ograniczyć dolegliwości bólowe, z jakimi musi zmagać się przyszła mama. Zwykle po porodzie problem ustępuje samoczynnie. Jeśli jednak po trzech miesiącach od jego zakończenia nadal utrzymują się żylaki warg sromowych leczenie dolegliwości staje się koniecznością. Zaniedbanie może prowadzić do zakrzepicy żył miednicy mniejszej – choroby zagrażającej życiu pacjentki. Najczęściej zalecanym zabiegiem jest embolizacja wewnątrznaczyniowa. Mniejsze żylaki może jednak wyeliminować skleroterapia interesująca między innymi dlatego, że nie wymaga hospitalizacji.

Czy żylaki warg sromowych w ciąży są niebezpieczne?

Choć żylaki w ciąży a poród to zagadnienie, które zwykle elektryzuje ciężarne, w rzeczywistości zagrożenie nie pojawia się często. W zdecydowanej większości przypadków żylaki macicy nie stanowią przeciwwskazania dla porodu naturalnego. Lekarz, który będzie go nadzorował, powinien jednak wiedzieć o problemie swojej pacjentki.
Nie są zatem niebezpieczne, ale dość uciążliwe. Ich objawami może być świąd warg sromowych, pieczenie i ból, jaki pojawia się zazwyczaj na koniec dnia. Wargi sromowe są opuchnięte, a dolegliwości nasilają się zazwyczaj wraz z rozwojem ciąży. Jeśli kobieta zastanawia, się, czy dolegliwości, które odczuwa to żylaki sromu, polecamy zapoznać się z objawami.

Ważnym zagadnieniem jest też – żylaki sromu a poród naturalny. Otóż żylaki nie są powodem do rezygnacji z porodu siłami natury. O ile są niewielkie i nie stanowią przeszkody do ewentualnego nacięcia krocza. A to bardzo często jest potrzebne, by dziecko mogło przyjść na świat. Parcie może powodować pękanie żylaków w miejscach intymnych, jednakże nie jest to groźne ani dla kobiety ani dla dziecka. A po za tym nie daje żadnych dolegliwości.

Żylaki nie powinny utrudniać kobiecie wydania na świat dziecka siłami natury. Nieco więcej problemów generują żylaki pochwy po porodzie. Jeśli nie znikną samoczynnie, nie należy ich ignorować. Warto udać się do lekarza i poszukać sposobów na skuteczną walkę.  Nie tylko wtedy, gdy myśli się o powiększeniu rodziny w przyszłości. Choć zdarza się to dość rzadko, w pewnych okolicznościach żylaki sromu mogą być wskazaniem do wykonania cesarskiego cięcia. Z sytuacją taką mamy jednak do czynienia przede wszystkim wtedy, gdy ich stadium jest zaawansowane, a one same są ułożone w miejscach poważnie utrudniających przeprowadzenie porodu siłami natury.

Leczenie żylaków w trakcie i po ciąży.

Statystycznie problem żylaków może dotyczyć nawet czterech na dziesięć kobiet oczekujących dziecka. Na szczęście, w blisko osiemdziesięciu procentach żylaki, które pojawiają się w ciąży, znikają po jej zakończeniu. Odpowiedź na pytanie o to, co na żylaki w ciąży nie jest prosta przede wszystkim dlatego, że polecając ciężarnym konkretne rozwiązania należy mieć na uwadze także bezpieczeństwo płodu.  Żylaki krocza i żylaki w innych miejscach intymnych leczy się więc dopiero po zakończeniu ciąży i okresu karmienia.

Ustępują zazwyczaj samoistnie po około 3 miesiącach po porodzie, jeżeli wspomożemy organizm preparatami lub odpowiednimi maściami na żylaki. Nie możemy jednak stuprocentowo potwierdzić tej reguły. Zdarza się to niezwykle rzadko, ale gdy żylaki nie ustąpią, należy zgłosić się do specjalisty. Dlatego warto wybrać się do lekarza od żylaków. Głównie z tego powodu, że mogą pozostawić po sobie groźne powikłania związane z zaburzeniami genetycznymi lub ukrytymi powikłaniami ciąży. Żylaki można leczyć chirurgicznie przy użyciu skleroterapii lub embolizacji wewnątrznaczyniowej. Ale również farmakologicznie wzmacniając ścianę naczyń rutozydem, diosminą czy wspomnianymi, specjalnymi maściami.

Źródła:

1. Mosiołek, Anna, et al. „Zespół przetrwałego pobudzenia seksualnego. Przypadek 35-letniej pacjentki.” Seksuologia Polska 14.1 (2016). 
2. Callam, M. J. „Epidemiology of varicose veins.” British journal of surgery 81.2 (1994): 167-173.